Ga naar de inhoud

Les 2: De Maritime Mobile (Satellite) Service

De Maritime mobile-satellite service MMSS op zee of de MMS op binnenwater is een systeem dat is opgezet door de International Telecommunication Union geregeld in het Radio Reglement (RR).

Soorten communicatie

Met de marifoon kunnen we de volgende soorten communicatie voeren:

  • Nood-, spoed- en veiligheidscommunicatie
  • Openbaar verkeer: Dit betekent dat u via de marifoon via een walstation een telefoonverbinding legt met iemand aan wal. Dit komt na de opkomst van mobiele telefoons bijna niet meer voor, maar in sommige landen is het nog steeds mogelijk.
  • Havenoperaties en scheepsbewegingen: Bijvoorbeeld bij het aanwijzen van een ligplaats of de navigatie in havens, met sluizen, bruggen of een VTS (Vessel Traffic Service).
  • Communicatie tussen schepen: Ook wel intership of ship-ship genoemd. Bijvoorbeeld om koersafspraken te maken.
  • Communicatie aan boord (intraship): interne verbindingen aan boord van 1 schip, bijvoorbeeld tussen de brug en het voordek bij het anderen of meren, of tussen de duw- / sleepboot en de sleep.
  • Automatische communicatie: Schepen zenden via een speciaal marifoonkanaal gegevens aan elkaar zoals hun naam, koers, snelheid, e.d. zodat je die schepen en hun gegevens op een scherm kunt zien. Dit systeem heet AIS (Automatic Identification System).

Soorten stations

  • Scheepsstation: Een installatie voor radiocommunicatie in de binnenvaart. Een scheepsstation kan uit één of meerdere radio-installaties (bijv. Inland AIS en/of marifooninstallaties) bestaan.
  • Maritiem scheepsstation: Dit betreft een zeevaartmarifoon en die zendt altijd op hoog vermogen. Een zeevaartmarifoon is op binnenwateren verboden. Daarom zien we vaak een combi-marifoon aan boord van zeil en motorjachten, die handmatig op een binnenvaartstand gezet kunnen worden.
  • Luchtvaartuigstations, zoals een helikopter van de kustwacht.
  • Walstations:
    • Kuststations: voor openbaar verkeer
    • Kustwachtstations
    • Reddingscoördinatiecentra (RCC)
    • Verkeersbegeleidingsstation (Vessel Traffic Servicestation of VTS)
    • Loodsstations

Frequenties

Radiogolven kun je vergelijken met de golven op zee. Die hebben ook een bepaalde golfhoogte (Amplitude) en lengte (Frequentie). Om het marifoonverkeer door te kunnen geven door middel van een radiosignaal via de ether, wordt bij Amplitude modulatie (AM) de hoogte van elke golf gevarieerd en bij Frequentie Modulatie (FM en VHF) de lengte van elke golf. Radiogolven hebben een snelheid van 300.000 km per sec.

Propagatie

Dit is de manier waarop radiosignalen zich door de ether verplaatsen. VHF signalen verplaatsen zich rechtlijnig. U kunt dus nooit verder zenden dan de radio horizon. Daarom is de hoogte van de antenne ook essentieel.

Er zijn ook radiosignalen die de kromming van de aarde volgen, zoals dat van de Navtex. Daardoor is het bereik veel verder dan de horizon.

Er zijn ook rechtlijnige radiosignalen die kaatsen tegen een geïoniseerde laag in de atmosfeer (sky-wave), zoals het signaal van een HF. Een HF zender is bedoeld voor lange afstanden en het is met een HF zender niet mogelijk om contact op te nemen met station dat zich op korte afstand van u bevindt (in de dead zone dus). Met de HF zender heeft u een bereik van duizenden zeemijlen. Hoe hoger de frequentie, des te groter het bereik dat kan worden verkregen, maar de eigenschappen van de ionosfeer zijn afhankelijk van zonlicht, waardoor frequenties boven ongeveer 12 MHz zorgen voor minder betrouwbare communicatie tijdens de nacht. Bij HF-communicatie is het noodzakelijk om rekening te houden met het tijdstip van de dag, het seizoen en de vereiste communicatieafstand om de frequentie te kiezen. Het benodigde vermogen voor HF-communicatie is rond 400 W. Het maximale vermogen van scheepsstations is 1500 W.

Bij MF is het ground-wave of ’s nachts sky-wave die wordt gevormd door opeenvolgende reflectie tussen de aarde en de ionosfeer. Het bereik is voornamelijk afhankelijk van het vermogen van de zender en is in de orde van 1 zeemijl voor elke 2 W zendervermogen. Een zender van 250 W bij 2182 kHz levert een bereik van ongeveer 125 zeemijlen. ’s Nachts neemt het bereik toe tot ongeveer 1000 zeemijlen als gevolg van de sky-wave. FM-radio kan worden gebruikt in zeegebieden A2, A3 en A4.

Bereik VHF

VHF signalen verplaatsen zich dus rechtlijnig. Het gevolg daarvan is dat je nooit veel meer bereik hebt, dan de horizon gezien vanaf de antennehoogte. Als er een berg of eiland tussen uw schip en de walstation ligt, dan kunt u dat walstation dus waarschijnlijk niet rechtstreeks bereiken. Wellicht wel via een ander schip dat uw bericht voor u door kan sturen. Dat kan alleen als dat schip op een positie ligt, waar hij zowel bereik heeft met u als met het walstation.

Er is een vuistregel om het bereik te berekenen en dat is 3 x √ antennehoogte, waarbij de uitkomst in Nautische mijlen is. Bijvoorbeeld de VHF horizon van een zeilschip met een antennehoogte van 16 meter is 3 x 4 = 12 Nm. Een walstation met een antennehoogte van 100 meter heeft een VHF horizon van 30 Nm. Als u het bereik wilt berekenen tussen dit zeiljacht en het walstation, mag u het bij elkaar optellen, ofwel 12 + 30 = 42Nm.

Frequenties en kanalen

Elk VHF kanaal b.v. kanaal 16 bedoeld voor Nood-, Spoed- en Veiligheidsverkeer, heeft 1 of soms 2 frequenties. 156,800 MHz is de frequentie van VHF 16. Zo’n kanaal (VHF 16) is natuurlijk veel makkelijker te onthouden en praktischer, dan 156,800 MHz.

Simplex en (semi-)duplex

Eerst even in een notendop. Bij Simplex moet je afwisselend spreken op één frequentie, door handmatig om te schakelen met de Push-to-talk (PTT) knop. Gedurende het zenden met het eigen scheepsstation is de ontvangst van een ander station niet mogelijk. Daarom zeggen we steeds “over” om de andere de gelegenheid te geven te reageren. Een voorbeeld van full-duplex is de telefoon. U kunt met duplex tegelijk en door elkaar heen praten. Een VHF kanaal heeft soms 1 frequentie, dan heet het een simplexkanaal en soms heeft een kanaal 2 frequenties, dan is het een Duplexkanaal.

Op een simplexkanaal zenden (en ontvangen) alle schepen om de beurt op diezelfde ene frequentie. Zie de afbeelding hieronder.

Semi-Duplex is een zendwijze met afwisselend spreken op een duplexkanaal. Zenden en ontvangen gaat dan op twee afzonderlijke frequenties. Het uitzenden is uitsluitend afwisselend in beide richtingen van de radioverbinding mogelijk, bijvoorbeeld door handmatig om te schakelen met de spreekknop. De PTT knop wordt alleen bij het zenden ingedrukt. Semi-duplex is dus NIET zoals een telefoongesprek, er zal nog steeds om de beurt gesproken moeten worden. Bovendien kunnen Scheepsstations elkaar onderling niet altijd horen. In het onderstaande voorbeeld zenden schepen op frequentie y en ontvangen op frequentie x. De verkeerscentrale ontvangt op frequentie y en zendt op frequentie x. Schepen kunnen dus rechtstreeks met de verkeerscentrale communiceren, maar de schepen kunnen elkaar dus niet horen. Het walstation in dit voorbeeld kan de PTT knop ingedrukt houden en tegelijkertijd zenden en ontvangen.

Met een relais installatie kunnen schepen elkaar ook horen. Een walstation zendt dan het op frequentie Y ontvangen signaal weer uit op frequentie X, zodat alle schepen in bereik van de verkeerscentrale het kunnen ontvangen. In geval van een dringende situatie kan het wal- of kuststation de relais uitschakelen, zodat iedereen wel het walstation kan horen, maar zonder gestoord te worden door andere schepen die daar doorheen praten.

VHF kanalen

Hieronder vindt u een lijst met de belangrijkste VHF kanalen in Nederland. Let erop dat kanalen per land kunnen verschillen. Een voorbeeld, als u naar Engeland oversteekt is Channel 80 of M2 misschien het kanaal van de jachthaven. Die kanalen kennen we in Nederland niet. Sterker nog, soms zitten die niet op de marifoon die u koopt in Nederland. Op andere marifoons kun je verschillende “channel banks” selecteren, zoals INT=International; USA=USA; CAN=CANADA.

VHF 0 KNRM Intraship-verkeer
VHF 1 Centraal meldpunt IJsselmeer en ook Maas approach
VHF 2 Verkeerscentrale Brandaris
VHF 3 Sector Maasmond en ook Verkeerscentrale Terneuzen
VHF 4 Centraal meldpunt Waddenzee en ook Radar Kruisschans
VHF 5 Zeeverkeerspost Schiermonnikoog
VHF 6 Intership-verkeer
VHF 7 Verkeersdienst IJmuiden
VHF 8 Intership-verkeer
VHF 10 Dit is op de binnenwateren het veiligheids- en aanroepkanaal. Bij slecht zicht ook op het IJsselmeer.
VHF 13 Uitwijkkanaal voor kanaal 10 op binnenwater. Volgens het GMDSS moet waar de schipper dit noodzakelijk acht, voor de veilige navigatie uitluisteren op kanaal 13 en de rest verloopt dan via DSC.
VHF 14 Verkeerscentrale Vlissingen
VHF 15 Intraship-verkeer voor onboard communicatie
VHF 16 Nood-, spoed-, veiligheid- en oproep-kanaal VHF 17 Intraship-verkeer
VHF 18 Kanaal voor bruggen en sluizen
VHF 20 Kanaal voor bruggen en sluizen
VHF 21 Verkeerscentrale Scheveningen en ook Radar Saeftinge
VHF 22 Kanaal voor bruggen en sluizen
VHF 23 Veiligheids- en weerberichten Nederlandse Kustwacht, een werkkanaal van de kustwacht
VHF 25 Verkeerspost Ouddorp
VHF 31 Kanaal voor jachthavens
VHF 60 Radar Wandelaar Approach
VHF 62 Verkeerscentrale Den Helder
VHF 64 Verkeerscentrale Steenbank
VHF 65 Verkeerscentrale Hansweert en ook Verkeerscentrale Wandelaar
VHF 66 Radar Zandvliet
VHF 67 Werkkanaal Kustwacht (gereserveerd voor reddingsoperaties SAR)
VHF 68 Verkeerspost Wemeldinge – Oosterschelde VHF 69 Verkeerscentrale Zeebrugge
VHF 70 DSC – Digitale selectieve oproep
VHF 72 Sociaal verkeer en berging en sleepactiviteiten.
VHF 77 Sociaal verkeer
VHF 82 Provianderen en bunkeren
VHF 83 Veiligheids- en weerberichten Nederlandse Kustwacht
VHF 87 MSI-berichten AIS 1 Automatisch identificatiesysteem
VHF 88 Kanaal voor watersportevenementen en voor Maritiem radioverkeer AIS2 Automatisch identificatiesysteem

Blokkanaal

Als we bijvoorbeeld van zee komen en bij IJmuiden het Noordzeekanaal opvaren richting het Markermeer, dan komen we door verschillende gebieden met elk hun eigen blokkanaal. We zien welk kanaal van toepassing is door op de zeekaart te kijken. Dit blokkanaal geldt, binnen een bepaald gebied, tegelijkertijd voor de categorieën schip-schip (bijv. koersafspraken) en nautische informatie.

VHF 7 IJmuiden Aanloop
VHF 74 Seaport Marina
VHF 3 Verkeersdienst Noordzeekanaal
VHF 4 Haven Amsterdam
VHF 60 Sector Schellingwoude
VHF 18 Oranjesluizen

Vragen & antwoorden